Dili, 31 Dezembru 2022,
Mensájen S.E. Vise-Primeiru-Ministru No Ministru Planu No Ordenamentu Eng. José Maria Dos Reis Ni’an Ba Komemorasaun Loron Erói Nasionál
Maluk sira hotu,
Hanesan ita hotu hatene ona katak Governu defini loron 31 |Dezembru hanesan loron erói nasionál hodi dignifika saudozu Prezidente Nicolau Lobato nia mate iha kombate iha Mindelo, Same iha tinan-1978 no foti loron hanesan marka ba loron erói nasionál sira ni’an mós.
Faktu hatudu mai ita bainhira iha fulan maiu 1975, iha ne’ebé Komandante Nicolau Lobato liu hosi Lisboa-Portugal, atu ba asiste serimónia proklamasaun independénsia Moçambique ni’an, iha ne’ebá kedas Prezidente Nicolau Lobato hatete ba belun timoroan ida: “Ha’u sei mate ho kilat iha liman”. Tebes duni Prezidente Nicolau Lobato mate iha batalla ida ho kilat iha liman no konkritiza duni “A ÚLTIMA A BALA É A MINHA VITÓRIA”
Ba’inhira funu tama hanesan Komandante no Líder ida nia kaer duni kilat, liu tinan tolu, Prezidente Nicolau Lobato mate duni ho nia kilat iha nia liman, iha 31 dezembru 1978, iha kombate hasoru forsa indonézia, iha fatin Mindelo, Turiscai, Manufahi.
Loron 31 fulan Dezembru, tinan-tinan ita komemora loron ida hodi hahi no hakruuk ba erói sira hotu ne’ebé fó a’an ba mate, ita halo reflesaun, honoin saida mak ita ténke halo hodi dignifika no kontribui tan ba rai doben ne’e nia di’ak no moris di’ak povu ni’an.
Ita nia asuua’in sira hatudu ona mai ita iha faze libertasaun pátria ni’an, oinsá maka sira bele dedika sira a’an tomak ba kauza ukun rasik a’an no Prezidente Nicolau ho erói sira seluk hatudu mai ita. Sakrifísiu dahuluk liu ne’ebé mak saudozu Nicolau Lobato halo mak husik ninia empregu di’ak iha administrasaun koloniál, iha tinan 1974. Husik empregu hodi dedika-an tomak ba prosesu kuda no haburas sentidu Povu no Pátria ba ita nia ema, iha territóriu laran tomak. Ninia sentidu responsabilidade ba Povu no Pátria ida ne’e halo nia sakrifika-an no sakrifika mós ninia família nia moris di’ak. Nune’e mós Estudante sira hanesan Saudozo Maulear, Sahe ho sira seluk ne’ebé maka la temi hotu nia naran maibé foti de’it sira ida ká rua hodi reprezenta sira hotu ne’ebé eskola iha rai liur, bainhira husik sira nia estudu fila hikas mai Timor hodi organiza no mobiliza povu ba ukun rasik-an ni’an.
Mai ita komemora ba loron espesiál ida ne’e, ha’u husu ba maluk Timor oan hotu-hotu atu hasa’e ne’on ba ita-nia erói nasionál, saudozu Prezidente Nicolau dos Reis Lobato no mós ba eróina no erói sira hotu ne’ebé fó-an tomak to’o mate ba rai doben ida ne’e, ohin Pátria Maubere ne’e fila a’an sai rai ida Livre no Independente.
Mai ita hotu halo minutu ida hakmatek hodi fó omenájen ohin, ba ita-nia eroína no erói sira, hosi Prezidente Nicolau Lobato to’o ba Komandante Nino Konis Satana no maubere tomak ne’ebé mate iha kombate, feto ka mane, ferik ka katus, jovem ka labrik sira hotu, ita nia hakmatek ba sira hotu.
Mai ita hotu, liu hosi loron ida ne’é atu hametin no haburas liu tan sentido no kompromisu Estado atu Lori Naroman ba Povo ita nia Timor-Leste tomak.
VIVA ERÓI MAUBERE NO BUIBERE HOTU!
VIVA NICOLAU LOBATO!
VIVA REPÚBLIKA DEMOKRÁTIKA TIMOR-LESTE!